به
بِه با نام انگليسي Quince از خانواده Rosaceae و از جنس Cydonia بوده ،كه تنها يك گونه با نام Vulgaris را دار است و بومي ايران و تركمنستان ميباشد. بِه درخت كوچكي است به ارتفاع حداكثر 5 متر، از 5-4 سالگي ميوه توليد مي كند و عمر آن به 50 سال مي رسد. شاخه هاي جوان، برگها و پشت ميوه از كركهاي نرم سفيد يا خاكستري مايل به قهوه اي پوشيده شده است. برگهاي تخم مرغي يا تقريباً گرد يا بيضي نوكدار با قاعده گرد، گلها درشت و صورتي مايل به سفيد، گلبرگها تخـم مرغي، داراي 5 كاسبرگ، 5 گلبرگ وگلهـاي خـود بارورند. گلـها در انتهـاي شاخكهاي برگدار ظـــاهر مي شوند. ميوه بر حسب رقم گرد، تخم مرغي، گلابي شكل با رنگ زرد طلايي و در بعضي ارقام مايل به سبز و كركدار است. اقليم : بِه در مناطق سردسير و گرمسير معتدل قابل كشت مي باشد نياز سرمايي بِه از ساير ميوه هاي دانه دار كمتر است و بين 100 تا 450 ساعت زير 7 درجه سانتيگراد مي باشد. ظــهور شكوفه هاي به بسيار ديرتر از ساير ميوه ها است. بهمين دليل خطر سرمازدگي بهاره در اين ميوه بسيار كم است. خاك : خاكهاي نيمه سنگين رسي و شني براي كشت درخت بِه مناسب است. خاكهاي آهكي موجب عدم جذب آهن و ابتلا به زردي مي شود كه اين حالت در اراضي سنگين و زه دار هم مشاهده مي شود. درخت بِه، به شوري خاك و آب مقاومتر از ساير ميوه هاي دانه دار است. بِه تا حدودي به خشكي مقاوم است. ازدياد بِه از طريق پاجوش، قلمه، خوابانيدن و پيوند قابل تكثير است. پايه هاي بذري بِه براي ارقام مرغوب به، زالزالك براي اراضي نامناسب و آهكي و Qb ، Qa وQc پايه هاي مناسب بِه مي باشند. نوع پيوندهاي شكمي و اسكنه اي در بِه متداول است. كاشت : فواصل كاشت به معمولاً 5*5 يا 6*5 در نظر گرفته مي شود. اصولاً درختان بِه، به هرس زيادي احتياج ندارند ولي براي فــرم دهي نهالها بايد از ارتفاع 100-70 سانتيمتري زمين سربرداري شــــوند و در سال دوم 5-4 شاخه در اطراف شاخه اصلي انتخاب و بقيه حذف شوند. ارقام بِه : در ايران حدود 10 رقم بِه شناسايي شده كه مهمترين آنها عبارتند از : بِه اصفهان، بِه نيشابور، بِه ترش آذربايجان، بِه مظاهري، بِه حاجي رفيعي برداشت : به از اوايل مهر ماه تا اواخر آبان برداشت مي شود كه معمولاً در ميان ميوه هاي ســردسيري آخـرين ميوه ايست كه مي رسد. برداشت با دست انجام مي شود و زمان برداشت وقتي است كه رنگ ميوه زرد و زرد طلايي شده باشد. مصارف : ميوه بِه بعنوان تازه خوري مصرف ندارد و حدود 90% آن در صنايع مربا سازي و تهيه شربت كاربرد دارد. دانه به مصرف طبي دارد و در تخفيف سرفه، سينه درد از قديم متداول بوده است. آفات و بيماريهاي بِه در استان اصفهان : آفات : از مهمترين آفات درخت بِه در استان ميتوان به كرم بِه اشاره نمود كه داراي چندين نسل در طول فصل رشد مي باشد. بيماريها : از مهمترين بيماريهاي درخت بِه در استان ميتوان به پوسيدگي سفيد ريشه اشاره نمود. سطح كشت : مهمترين استانهاي توليدكننده بِه عبارتند از : اصفهان، كرمان، خراسان، فارس و گيلان. سطح كشت بِه در استان اصفهان بر اساس آمار نامه سازمان جهادكشاورزي استان اصفهان برابر 5/1128 هكتار(345 هكتار نهال و 5/783 هكتار بارور) با متوسط عملكرد 3/1314 كيلوگرم در هكتار كه عمدتاً در شهرستانهاي نطنز، فلاورجان، تيران و كرون، كاشان و شهرضا كشت مي شود. |
نیاز های درخت به برای گلدهی و تولید میوه درخت به در همه نوع خاک ها رشد می کند , اما خاک سبک و دارای رطوبت و حاصلخیزی کافی را ترجیح می دهد. درخت به در شرایط نور کامل آفتاب بسیار خوب رشد می کند. درخت به اگرچه در شرایط کمی سایه خوب رشد می کند , اما میوه کافی نمی دهد وقتی در چنین شرایطی قرار گیرد. ارقام مختلف درخت به شرایط خاص خود را برای رشد و میوه دهی دارند. آفات و بیماری درختان سیب و گلابی می توانند درخت به را نیز مورد حمله قرار دهند. درخت به برای رشد و میوه دهی به فصل رویش طولانی , آب کافی و برنامه سمپاشی علیه افات و بیماری ها نیاز دارد.
درخت به در خاک های قلیایی به کمبود آهن حساس است و به همین خاطر خاک های اسیدی را بیشتر دوست دارد.وزش باد های تند می تواند به درخت به اسیب رساند و از ادامه میوه دهی درخت جلو گیری نماید. احداث بادشکن در مناطق دارای وزش باد های تند لازم می باشد.با وجودیکه درخت به برای گرده افشانی به درخت گرده دهنده نیاز ندارد اما کشت چند رقم از درخت به که موجب میوه دهی بهتر درخت به می شودتوصیه می گردد.کود دهی ازت به مقدار زیاد می تواند سبب تولید پاجوش های زیاد نماید که این پاجوش ها می توانند درخت را ضعیف نمایند. درخت به با عناصر غذایی کم در زمان برداشت , میوه زیادی نمی دهد. رشد ناقص میوه به بواسط ابیاری کم یا عدم ابیاری در زمان نیاز درخت به اب ,می باشد.کود دهی درست در طی زمستان و بهار می تواند غذایی کافی در اختیار گیاه قرار دهد. در طی بهار , مصرف کود دارای ازت , و یا کود گاوی کمپوست شده موجب تولید شاخه های بارده زیاد در درخت به می شود.
خواص به :
به، برای رویش به دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد احتیاج دارد. در بهار گل های درخت به درمی آیند که رنگ صورتی یا سفید هستند. به، جزو خانواده گلابی و سیب می باشد. ظاهر میوه به، شبیه سیب زرد یا گلابی است
مزه و طعم میوه به، شبیه سیب است. میوه به کمی خشک، سفت، ترش و شیرین می باشد. مارمالاد، مربا و ژله به بسیار فراوان است
میوه به همانند سیب، در حین پختن پکتین تولید می کند. پکتین باعث سفت شدن به می شود
زمانی که چینی ها دارچین و ریواس را برای تجارت می بردند، ایرانی ها (به خصوص اصفهانی ها) به، سیب و زعفران را به کشورهای دیگر می بردند .
مواد مغذی موجود در به
میوه به دارای مقدار زیادی فیبر غذایی، پتاسیم ، قند و ویتامین C می باشد. این میوه فاقد چربی است.
به طور کلی، یک عدد میوه به با وزن 92 گرم، دارای 52 کیلوکالری، 0/37 گرم پروتئین، 0/09 گرم چربی ، 14/08 گرم کربوهیدرات ، 1/7 گرم فیبر و 0 میلی گرم کلسترول می باشد. بیشترین املاح موجود در به، پتاسیم و فسفر و کمترین آنها روی است. بیشترین ویتامین ها در به، ویتامین C و بعد از آن ویتامین A می باشد.
فواید خوردن به
سرزمین میوه به، بین دریای خزر و دریای سیاه است، جایی که رشته کوه های کاکاسس (Caucasus) ، شمال ترکیه را به ایران پیوند می دهد.
بیشتر از 4000 سال است که درخت به، در آسیا و مدیترانه می روید. درخت به، برای رویش به دمای کمتر از 7 درجه سانتیگراد احتیاج دارد. در بهار گل های درخت به درمی آیند که رنگ صورتی یا سفید هستند. به، جزو خانواده گلابی و سیب می باشد. ظاهر میوه به، شبیه سیب زرد یا گلابی است.
مزه و طعم میوه به، شبیه سیب است. میوه به کمی خشک، سفت، ترش و شیرین می باشد. مارمالاد، مربا و ژله به بسیار فراوان است.
میوه به همانند سیب، در حین پختن پکتین تولید می کند. پکتین باعث سفت شدن به می شود.
زمانی که چینی ها دارچین و ریواس را و هندی ها نارگیل را برای تجارت می بردند، ایرانی ها (به خصوص اصفهانی ها) به، سیب و زعفران را به کشورهای دیگر می بردند.
در کشورهای خاورمیانه میوه به، یک غذای معمول بود که هم به صورت خام و هم به صورت پخته خورده می شد.
اگر میوه به نرسیده باشد، آن را در دمای اتاق قرار می دهند تا تمام میوه به رنگ زرد درآید و بو دار شود.
حال اگر می خواهید میوه به رسیده را چند روز نگه دارید، آن را در یخچال قرار دهید، ولی به را کنار سیب یا گلابی نگذارید، زیرا ممکن است بوی خوش آن بر روی میوه های دیگر اثر بگذارد.
میوه به را به صورت آبپز و بخارپز تهیه کرده و به عنوان غذا یا دسر مصرف می کنند.
عقاید مردم در مورد میوه به
* در زمان قدیم، زنان دانه به را می کوبیدند و در مقداری آب خیس می کردند و از لعاب به دست آمده ی آن، برای لوله کردن مو و صاف نگه داشتن آن استفاده می نمودند.
* در یونان، افراد به عنوان تشریفات ازدواج از میوه به استفاده می کردند. آنها میوه به را به طرف ارابه عروس و داماد پرت می کردند. آنها بر این عقیده بودند که میوه به نشانه ای از باروری است و آن را به الهه عشق خود تقدیم می کردند.
* در روم یکی از طبیعی دان ها، میوه به را با نام های سیب طلایی، سیب گنجشکی و همینطور سیب مست خوانده بود.
* یک نظریه در مورد به این بود که اگر زنان باردار میوه به را زیاد بخورند، بچه آنها نابغه خواهد شد.
* به علت آنکه میوه به دارای خاصیت اسیدی است، در کشورهایی مثل آلمان و آفریقای جنوبی که غذاهای چرب بیشتر می خورند، شناخته شده است.
* اروپایی ها بر این باورند که میوه به، به هضم گوشت کمک می کند، به همین دلیل با گوشت های چرب، به سرو می شود.
مواد مغذی موجود در به
میوه به دارای مقدار زیادی فیبر غذایی، پتاسیم ، قند و ویتامین C می باشد. این میوه فاقد چربی است.
به طور کلی، یک عدد میوه به با وزن 92 گرم، دارای 52 کیلوکالری، 0/37 گرم پروتئین، 0/09 گرم چربی ، 14/08 گرم کربوهیدرات ، 1/7 گرم فیبر و 0 میلی گرم کلسترول می باشد. بیشترین املاح موجود در به، پتاسیم و فسفر و کمترین آنها روی است. بیشترین ویتامین ها در به، ویتامین C و بعد از آن ویتامین A می باشد.
فواید خوردن به:
اثرات مثبت بر فکر و ذهن
تجدید و احیای روحیه
خوشحال بودن
از بین برنده افسردگی ناشی از انواع سردردها
تقویت کننده قلب، کبد و معده
مفید برای زخم معده
تحریک کننده اشتها
نرم کننده سینه
ادرارآور
کمک به هضم غذا
جلوگیری از التهاب پلک و استراحت چشمان خسته ؛ به این طریق که چند قاچ به تازه را روی محل درد قرار دهید.
از بین برنده بوی بد دهان
خوشبوکردن اتاق
مفید برای کاهش وزن، به دلیل دارا بودن مقدار زیادی فیبر. اگر شما قصد افزایش وزن دارید، میوه به را مصرف نکنید.
ضد سرطان به علت آنکه این میوه دارای آنتی اکسیدان می باشد.
کمک به پایین آوردن کلسترول خون
کمک به پایین آوردن فشار خون، به خاطر دارا بودن پتاسیم
کاهش خطرات بیماری های قلبی، به خاطر دارا بودن ویتامین C
تحقیقات نشان داده است که میوه به ممکن است خاصیت ضد ویروسی نیز داشته باشند.
خواص آب به
جلوی خون ریزی را می گیرد.
جلوی تهوع و استفراغ غیر ارادی را می گیرد.
سردرد را برطرف می کند.
از بین برنده تشنگی می باشد.
خواص هسته میوه به (به دانه)
برای درمان ذات الریه، گلودرد، صدای گرفته و خشن مفید است.
ضد تب
مفید برای اسهال
لعاب به دانه برای ترمیم زخم ها و سوختگی پوست در اثر آتش بسیار مفید است.
جویدن به دانه برای رفع کندی دندان ها و برای تقویت نیروی جنسی در گرم مزاج ها مفید است.
روغن به را چگونه می توان به دست آورد و چه خواصی دارد؟
به را کاملا بپزید و آب آن را بگیرید و آن را با روغن زیتون بجوشانید، آن قدر که آب آن تبخیر شود و فقط روغن بماند. به این ترتیب روغن به بدست می آید.
روغن به، برای جلوگیری از عرق کردن، سرگیجه، وزوز گوش و تقویت معده و کبد و قلب بسیار مفید است.
خاصیت مربای به
مربای به با عسل برای سلامتی بسیار مفید است و برای تقویت سینه استفاده می گردد.
خدا را شکر که همه نعمت در اختیار ما گذاشته است. این ما هستیم که قدر این نعمات را باید بدانیم.
|